Tín chỉ Carbon (Carbon credit) là một đơn vị đo lường sử dụng để xác định khí thải Carbon dioxide (CO2) và các khí thải khác gây hiệu ứng nhà kính mà một cá nhân, tổ chức hoặc một quốc gia tạo ra. Mỗi tín chỉ tương đương với một tấn CO2 hoặc lượng khí thải Carbon tương đương (EEC, 2023). Mục đích chính của việc sử dụng tín chỉ Carbon là khuyến khích giảm thiểu khí thải Carbon và khí thải gây hiệu ứng nhà kính, cũng như tạo động lực kinh tế để thúc đẩy chuyển đổi sang hoạt động thân thiện với môi trường.
Hình 1: Thị trường Carbon toàn cầu 

Thị trường tín chỉ Carbon toàn cầu đang chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ. Đến nay đã có 46 quốc gia và 35 vùng lãnh thổ đã áp dụng định giá Carbon với sự tham gia của hàng chục ngàn tập đoàn, doanh nghiệp lớn, với giá trị đạt 103,8 tỷ USD vào năm 2023 và dự kiến sẽ tăng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm 14,8%, đạt 343,6 tỷ USD vào năm 2032. Sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi sự mở rộng của cơ chế giá Carbon và nhu cầu ngày càng tăng đối với các hoạt động bền vững được hỗ trợ bởi chính sách của các chính phủ (Ankit & Shashank, 2023).
Hình 2: Rừng là nguồn tài nguyên tạo tín chỉ Carbon quan trọng 

Việt Nam là một quốc gia có tiềm năng cực kỳ lớn về phát triển thị trường tín chỉ carbon. Theo thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Việt Nam có thể tạo ra khoảng 57 triệu tín chỉ Carbon mỗi năm, với giá trung bình khoảng 5 USD/tín chỉ sẽ có thể mang lại nguồn thu hàng trăm triệu USD cho Việt Nam. Hiện nay, Việt Nam hiện đang là quốc gia đứng thứ 5 trong các nước tạo tín chỉ carbon và đã thu được 1.200 tỉ đồng nhờ bán tín chỉ này. Theo Nghị định 06/2022/NĐ-CP của Chính phủ, Việt Nam sẽ thí điểm thị trường tín chỉ Carbon từ năm 2025 và vận hành chính thức từ năm 2028.

Vai trò của tín chỉ Carbon với nền nông nghiệp xanh

Với xu thế phát triển nông nghiệp bền vững trên toàn cầu, nền nông nghiệp Việt Nam cũng sẽ hướng đến mục tiêu kép khi sử dụng tín chỉ Carbon. Thị trường tín chỉ Carbon được coi là một công cụ quan trọng trong việc ứng phó với sự biến đổi khí hậu. Nó cho phép các quốc gia, doanh nghiệp và các cá nhân giảm thiểu lượng phát thải của họ một cách hiệu quả về chi phí. Tín chỉ Carbon có vai trò quan trọng đối với nền nông nghiệp xanh như sau:

1. Khuyến khích các hoạt động nông nghiệp bền vững: Tín chỉ Carbon có thể được sử dụng để khuyến khích các hoạt động nông nghiệp bền vững, bao gồm trồng trọt thâm canh, trồng cây lâu năm, trồng rừng, nông nghiệp hữu cơ và tăng cường quản lý đất đai. Các hoạt động này có thể giúp giảm phát thải khí nhà kính từ ngành nông nghiệp.

2. Tạo ra nguồn thu nhập mới cho nông dân: Người nông dân có thể bán tín chỉ Carbon cho các doanh nghiệp hoặc tổ chức có nhu cầu bù đắp lượng khí nhà kính phát thải. Điều này có thể tạo ra nguồn thu nhập mới cho nông dân và giúp họ cải thiện sinh kế.

3. Nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu: Tín chỉ Carbon có thể giúp nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu và vai trò của nông nghiệp trong việc giảm phát thải khí nhà kính. Điều này có thể thúc đẩy các hành động giảm phát thải khí nhà kính từ ngành nông nghiệp.

Giải pháp cho nền nông nghiệp phát triển xanh và bền vững

Nông nghiệp Việt Nam có vai trò quan trọng, là lợi thế, trụ đỡ của nền kinh tế đất nước. Tuy nhiên, nông nghiệp là ngành tạo ra phát thải lớn khoảng 100 triệu tấn CO2 quy đổi (chiếm 30%) tổng lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam. Trong đó chủ yếu từ ngành trồng lúa chiếm 50%, chăn nuôi phát thải 19%; quản lý đất và sử dụng phân bón chiếm 13%; còn lại là xử lý phụ phế phẩm nông nghiệp. Do đó, để thực hiện cuộc cách mạng xanh toàn cầu và thực hiện cam kết “Net zero” về phát thải khí nhà kính, hướng tới phát triển nền nông nghiệp xanh và bền vững, GS.TS Nguyễn Thị Lan đề xuất những giải pháp sau (Hải Minh, 2024):

Một là: Tuyên truyền sâu rộng đến người dân hiểu sâu sắc về tầm quan trọng của việc giảm phát thải khí nhà kính và thị trường Carbon để phát huy lợi thế quốc gia nông nghiệp, tăng vị thế cạnh tranh của nông sản, mang lại giá trị gia tăng cao trong sản xuất nông nghiệp, thu tiền từ các tín chỉ Carbon. Giao các trường đại học, trong đó có Học viện Nông nghiệp Việt Nam xây dựng chương trình đào tạo nâng cao nhận thức, cung cấp các kiến thức cơ bản về thị trường Carbon cho người dân, doanh nghiệp, hợp tác xã và giảng dạy cho sinh viên, học sinh phổ thông.

Hai là: Nghiên cứu sâu sắc quy định thị trường Carbon của một số quốc gia đến xuất khẩu nông sản Việt Nam khi quy định này được áp dụng từ tháng 1/2026, từ đó đưa ra các giải pháp ứng phó phù hợp, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp.

Ba là: Tập huấn thực hành ứng dụng các giải pháp kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp giảm phát thải khí nhà kính và giao dịch thị trường Carbon. Xây dựng chương trình nghiên cứu khoa học, các chính sách hấp dẫn cụ thể, thiết thực nhằm khuyến khích người dân, doanh nghiệp tích cực tham gia vào thị trường Carbon vừa để phát triển bền vững, vừa làm gia tăng giá trị ngành nông nghiệp.
Hình 3: Sử dụng máy bay không người lái trong sản xuất nông nghiệp để giảm phát thải nhà kính 

 

Tài liệu tham khảo

1. Ankit & Shashank (2023). Carbon Credit Market Size – By Type (Voluntary, Compliance), By End Use (Agriculture, Carbon Capture & Storage, Chemical Process, Energy Efficiency, Industrial, Forestry & Landuse, Renewable Energy, Transportation, Waste Management) & Forecast, 2024 – 2032

2. EEC (2023). Tín chỉ Carbon là gì?

3. Hải Minh (2024). ĐBQH đề xuất giải pháp giảm phát thải khí nhà kính và giao dịch tín chỉ Carbon.https://giaoducthoidai.vn/dbqh-de-xuat-giai-phap-giam-phat-thai-khi-nha-kinh-va-giao-dich-tin-chi-carbon-post685865.html.

 

Vũ Tiến Bình, Khoa Nông học, Học viện Nông nghiệp Việt Nam