Nhân ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam (18 tháng 5), bài viết sau đây sẽ cung cấp những kết quả nghiên cứu mới nhất về một trong những bệnh nguy hiểm nhất trên cây ăn quả có múi tại Việt Nam, bệnh thối rễ, chảy gôm và thối quả hay còn gọi là bệnh Phytophthora.

Cây ăn quả có múi là một trong các nhóm cây trồng quan trọng và có giá trị kinh tế nhất trên thế giới và ở Việt Nam.  Tại Việt Nam, ngoài bệnh vàng lá gân xanh (còn gọi là bệnh greening), bệnh chảy gôm, thối rễ, thối quả do các vi sinh vật giống nấm gồm Phytophthora và Pythium hiện đang là các nguyên nhân chính cản trở sản xuất cây ăn quả có múi.

Nhóm nghiên cứu Bệnh cây tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã thu thập các mẫu cây bệnh và đất tại các vùng trồng cam chính tại miền Bắc gồm Tuyên Quang, Hà Giang, Hòa Bình và đã xác định được có tới 5 loài Phytophthora và 1 loài Pythium liên quan đến bệnh gồm P. palmivora, P. nicotianae, P. citrophthora, P. mekongensis, P. parvispora, và Py. deliense. Trong khi P. citrophthora và P. nicotianae đã được ghi nhận từ lâu là hai loài chính gây hại cây có múi ở Việt Nam (Dang và cs. 2004) thì những nghiên cứu của nhóm tác giả chỉ ra rằng P. parvispora lần đầu tiên được ghi nhận ở khu vực Đông Nam Á và Việt Nam còn P. mekongensis lần đầu tiên xác định được ở miền Bắc Việt Nam kể từ khi loài này lần đầu được xác định ở miền Nam từ năm 2017. Đặc biệt, Py. deliense cũng lần đầu tiên được nhóm tác giả xác định là có khả năng gây thối quả của cây có múi.

Ngoài ra, hiệu quả của một số thuốc trừ nấm cũng được đánh giá trong điều kiện phòng thí nghiệm. Kết quả nghiên cứu cho thấy các thuốc trừ nấm thường được khuyến cáo phòng trừ Phytophthora và Pythium như mancozeb, metalaxyl, chlorothalonil, fosetyl aluminium, potassium phosphonate và dimethomorph vẫn có hiệu lực ức chế sinh trưởng cao đối với các loài được phát hiện.

Các kết quả nghiên cứu cũng đã được chuyển tải thành 3 bài báo đã được đăng và chấp nhận đăng trên các tạp chí uy tín trong ngành Bệnh cây và Nông nghiệp thuộc danh mục SCIE/SCOPUS.

Quý độc giả có thể đọc thêm các công bố khoa học mới nhất về Phytophthora và bệnh chảy gồm thối quả trên cây có múi tại Việt Nam ở đường dẫn bên dưới:

1. Tran, QV, Ha, CV, Vvedensky, VV, Le, TTL, & Han, VC. (2023). Pathogenicity and fungicide sensitivity of Phytophthora parvispora, a new pathogen causing gummosis and root rot disease on citrus trees. Microb. Pathog. 105986. https://doi.org/10.1016/j.micpath.2023.105986

2. Tran, QV, Vvedensky, VV, Han, VC, & Ha, CV. (2023). Pathogenicity of Pythium deliense isolated from the rhizosphere soil of orange in Vietnam. J. ISSAAS 29: 90-101 (in print, expected to publish online in June 2023)

3. Tran, QV, Ha, CV, Vvedensky, VV, & Han, VC. (2023). Current status and characterization of Phytophthora species associated with gummosis of citrus in Northern Vietnam. J Phytopathol (accepted for publication)

Tài liệu trích dẫn trong bài viết: Dang, VTT, Ngo, VV, & Drenth, A. (2004). Phytophthora diseases in Vietnam. In A. Drenth & D. I. Guest (Eds.), Diversity and management of phytophthora in Southeast Asia (Vol. ACIAR Monograph 114, pp. 83-89). Australian Centre for International 411 Agricultural Research, Canberra.
Ảnh 1. Hình thái tản và các cơ quan sinh sản của Phytophthora parvispora, tác nhân gây hại cây có múi lần đầu tiên được ghi nhận ở khu vực Đông Nam Á và Việt Nam 

Ảnh 2. Phytophthora parvispora gây thối nâu quả, thối rễ và chảy gôm ở thân trong thí nghiệm lây bệnh nhân tạo, giống như triệu chứng ở ngoài tự nhiên 

 

Người viết,

Hàn Việt Cường (Viet-Cuong Han – Nghiên cứu sinh bậc Tiến sĩ chuyên ngành Bệnh Cây và Vi sinh vật tại Đại học Curtin, Úc – cựu sinh viên ngành Bảo vệ Thực vật K59 VNUA).