Cỏ dại là một trong dịch hại làm giảm năng suất và chất lượng sản phẩm cây trồng, bởi cỏ dại cạnh tranh với cây trồng về các điều kiện sống, không gian sinh trưởng và còn là nơi trú ngụ của côn trùng và sâu bệnh hại. Nhiều nghiên cứu cho thấy, mức độ gây hại do cỏ dại gây ra lớn hơn so với sâu và bệnh hại. Để quản lý cỏ dại trên đồng ruộng, người sản xuất thường sử dụng biện pháp hoá học bởi hiệu quả cao và phòng trừ nhanh. Việc sử dụng thuốc trừ cỏ đã làm tăng năng suất cây trồng, nhưng  gây ô nhiễm môi trường đất, nước và không khí, gây tính kháng thuốc và lo ngại về dư lượng thuốc trừ cỏ tồn tại trong sản phẩm dẫn đến ảnh hưởng tới sức khoẻ của người tiêu dùng.  Vì vậy, để quản lý cỏ dại không sử dụng thuốc trừ cỏ, biện pháp canh tác đóng vai trò quan trọng trong sản xuất cây trồng, đặc biệt sản xuất an toàn và hữu cơ. Trong canh tác cây diêm mạch, hiện nay chưa có loại thuốc trừ cỏ nào được đăng ký sử dụng và cũng chưa có giống  diêm mạch kháng thuốc trừ cỏ được công bố (Hanif và cộng sự, 2024).

Cây diêm mạch (Chenopodium quinoa Willd.) được trồng với đa mục đính và được xem là cây trồng tiềm năng bởi giá trị dinh dưỡng trong hạt cao và khả năng thích nghi với điều kiện môi trường rất rộng. Hạt diêm mạch là loại hạt duy nhất có đủ các axit amin cần thiết cho con người, giàu năng lượng, giàu vitamin và đặc biệt không chứa gluten. Hàm lượng protein, canxi, sắt, đạm và chất xơ  trong hạt diêm mạch cao và được xem như thực phẩm cải thiện sức khoẻ cho con người. Hiện nay, thị trường diêm mạch và nền công nghiệp chế biến sản phẩm từ hạt diêm mạch ngày càng tăng. Do đó, để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng và để hướng tới sản xuất nông nghiệp bền vững nói chung và sản xuất diêm mạch an toàn nói riêng, việc xác định các biện pháp canh tác thích hợp có tác dụng quản lý cỏ dại, nâng cao năng suất, chất lượng hạt diêm mạch là rất cần thiết.

Thí nghiệm nghiêu cứu  ảnh hưởng của mật độ gieo trồng, vật liệu che phủ và số lần làm cỏ đến quản lý cỏ dại và sinh trưởng, năng suất diêm mạch trồng tại Gia Lâm, Hà Nội cho thấy, việc kết hợp các biện pháp canh tác có ảnh hưởng rõ rệt đến quản lý cỏ dại trên đồng ruộng cũng như sinh trưởng, năng suất hạt diêm mạch. Khi tăng mật độ gieo trồng đã làm giảm mật độ cỏ dại cũng như giảm khối lượng khô của cỏ dại. Tương tự, mật độ và khối lượng chất khô của cỏ có xu hướng giảm dần khi tăng số lần làm cỏ. Sử dụng vật liệu che phủ bằng nylon đen, hay rơm rạ, thân lá cỏ cũng làm giảm đáng kể mật độ và khối lượng khô của cỏ so với không che phủ. Việc che phủ đất bằng các vật liệu như thân lá cỏ, rơm rạ hay nylon đen kết hợp với gieo trồng ở mật độ dày (100.000 cây/ha) đã làm giảm đáng kể mật độ cỏ, khối lượng chất khô của cỏ, cải thiệt rõ rệt sự sinh trưởng, phát triển cây diêm mạch và cho năng suất hạt cao hơn so với không che phủ đất. Làm cỏ bằng tay 02 lần (20 và 40 ngày sau gieo trồng) kết hợp với gieo trồng ở mật độ từ  dày (100.000 cây/ha) đã quản lý cỏ dại hiệu quả, đồng thời cho năng suất thực thu hạt cao.

Như vậy, trong canh tác diêm mạch, để quản lý cỏ dại hiệu quả nên gieo trồng ở mật độ dày (100.000 cây/ha) kết hợp với làm cỏ bằng tay 02 lần (20 và 40 ngày sau gieo trồng), hoặc gieo trồng ở mật độ dày (100.000 cây/ha) kết hợp với che phủ đất sẽ hạn chế cỏ dại, đồng thời giúp cây diêm mạch sinh trưởng, phát triển tốt và cho năng suất hạt cao.

Thí nghiệm che phủ đất kết hợp với mật độ gieo-cây diêm mạch ở giai đoạn cây con 

 Thí nghiệm số lần làm cỏ kết hợp với mật độ gieo -cây diêm mạch ở giai đoạn thu hoạch

Link bài báo: https://vie.vjas.vn/index.php/vjasvn/article/view/1794

https://www.jeeng.net/pdf-199731-122130?filename=Optimizing%20weeding%20and.pdf

 

TS. Trần Thị Thiêm

Khoa Nông học