Trong số các bệnh vi khuẩn hại cà chua tại Việt Nam, ngoài bệnh héo xanh vi khuẩn thì các bệnh do vi khuẩn khác ít được nghiên cứu mặc dù các triệu chứng đốm lá, đốm quả giống bị nhiễm vi khuẩn thường được quan sát thấy trên đồng ruộng.  Một trong các bệnh vi khuẩn hại lá và quả cà chua là bệnh đốm vi khuẩn (bacterial spot) do Xanthomonas spp. gây ra. Các nghiên cứu mới nhất dựa trên phân tích toàn bộ bộ gen cho thấy có ít nhất 3 loài vi khuẩn Xanthomonas gây bệnh đốm vi khuẩn trên cà  chua và ớt khắp thế giới là X. vesicatoria, X. euvesicatoria pv. euvesicatoria, X. euvesicatoria pv. perforans và X. hortorum pv. gardneri (Constantin & cs., 2016). Mặc dù loài vi khuẩn gây bệnh đốm vi khuẩn trên cà chua tại Việt Nam đã được công bố là do X. vesicatoria gây ra nhưng các nghiên cứu nhằm xác định chính xác danh tính vi khuẩn vẫn chưa được thực hiện tại Việt Nam. Nghiên cứu này nhằm định danh phân tử vi khuẩn Xanthomonas sp. gây bệnh đốm vi khuẩn trên cà chua ở Hà nội và vùng phụ cận tới mức loài.

Định danh các mẫu vi khuẩn Xanthomonas gây bệnh đốm lá cà chua được thực hiện bằng phản ứng PCR dùng mồi đặc hiệu loài/pathovar và phân tích trình tự 3 gen mã vạch là 16S RNA ribosome, gyrB và AvrBs2

Các mẫu vi khuẩn Xanthomonas spp. phân lập từ vết bệnh đốm vi khuẩn trên lá cà chua thu tại xã Tiên Dương- Đông Anh- Hà Nội năm 2003

(a) Triệu chứng bệnh đốm vi khuẩn

(b) Mẫu XHN-1 vi khuẩn sau 48 giờ nuôi cấy trên môi trường SPA ở 28°C

Các mẫu vi khuẩn Xanthomonas spp. phân lập từ vết bệnh đốm vi khuẩn trên lá cà chua thu tại xã Vân Nội - Đông Anh- Hà Nội năm 2023

(a) Triệu chứng bệnh đốm vi khuẩn

(b) Mẫu XHN-5 sau 72 giờ nuôi cấy trên môi trường SPA ở 28°C

Sản phẩm PCR của 3 gen mã vạch của 2 mẫu vi khuẩn Xanthomonas XHN-1 và XHN-5 

Giếng 1, 4:  AvrBs2 (780 bp).  Giếng 2, 5: GyrB (600 bp). Giếng 3, 6: 16S RNA ribosome (~ 1500 bp). M là thang DNA 1 kb (GeneRuler 1 kb, Thermo Scientific) với các băng tham khảo được chỉ bằng mũi tên
Cây phả hệ dựa trên trình tự kết hợp 3 gen 16S RNA ribosome, gyyrB và AvrBs2 của 2 mẫu vi khuẩn XHN-1 và XHN-5 và các chủng vi khuẩn đã được giải trình tự toàn bộ bộ gen 

Kết quả nghiên cứu cho thấy hai mẫu vi khuẩn đại diện cho mỗi địa điểm là XHN-1 (thu tại Tiên Dương) và XHN-5 (thu tại Vân Nội) được X. euvesicatoria pv. perforans và X. euvesicatoria pv. Euvesicatoria bằng phân tích trình tự dựa trên 3 gen mã vạch (16S RNA Ribosome, gyrB, AvrBS2). Kết quả này cho thấy lần đầu tiên, tác nhân gây bệnh đốm vi khuẩn cà chua được xác định tại Việt Nam.

 

                                                                                       Nguyễn Thị Lan Hương

Bộ môn Bệnh cây, Khoa Nông học